در روایت آمده است: هیچ مرد مسلمانى پس از اسلام، بهره اى بیشتر از این نبرده است که همسرى مسلمان داشته باشد که اگر به او بنگرد، شادمان شود و اگر به او فرمان دهد، اطاعت کند و هر گاه از همسرش دور باشد، در هنگام غیبت او، نسبت به خود و مال شوهرش، نگهبان و امین باشد.
و رسول خدا (صلى الله علیه و آله ) فرمود: من سعادة المرء الزوجة الصالحة ؛
همسر صالح و شایسته، از جمله عوامل خوشبختى مرد است.
رهنمود این احادیث، عبارت از این است که از معیارهاى همسر خوب، عفیف بودن، مراعات حقوق همسر و صیانت از مال و آبرو است. همین عوامل و مراعات این نکات، به قوام و استحکام بنیاد خانواده پس از شکل گیری و در دراز مدت کمک مى کند. روابط مناسب عاطفى زن و شوهر با یکدیگر، فرزندان، بستگان، حفظ حقوق آنان و انجام وظایف متقاب، عامل دیگرى براى تضمین سلامت خانواده است.
در زمینه همسر ناشایست روایات بسیاری نقل شده است و در این احادیث افراد، از ازدواج با فاسق، بد اخلاق، شراب خوار، عقیم، احمق و سفیه، مجنون و دخترى که در خانواده بد رشد و نمو یافته است، نهى شده است.
از جمله این حدیث مشهور است که رسول خدا (صلى الله علیه و آله ) فرمود: از ازدواج با خضراء دمن بپرهیزید. پرسیدند: یا رسول الله، مقصود از خضراء دمن (سبز روییده در مزبله ) چیست؟ فرمود: المراة الحسناء فى منبت السوء یعنى زن زیبا رویى که در خانواده اى پست و فرومایه، به بار آمده باشد.
همچنین زنان آلوده، لجباز، نافرمان، حقیر و پست در نظر فامیل خود، سرکش در برابر شوهر، رام و تسلیم در مقابل دیگران، ناموافق با شوهر، کینه توز، فخر فروش، بى پروا در انجام کارهای زشت ، و ... در روایات نکوهش شده اند و از این گونه زنان به عنوان شرار النساء یاد شده است.
در مقابل، مردان به ازدواج با دوشیزگان، زیبا رویان، فرزند آوران، عفیفان و نجیبان، صاحبان اخلاق نیکو، دیندار و امین، فرمانبرداران از شوهر و حافظان مال و آبروى همسر و ... تشویق شده اند.
از پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) روایت است: از جمله عواملى که موجب صلاح و اصلاح مرد مسلمان مى شود، آن است که همسرى داشته باشد که هر گاه به او بنگرد، خوشحال و مسرور شود و اگر از زنش دور باشد، آن زن، حافظ و نگهبان آبرو و حرمت شوهر باشد و اگر به او دستورى داد، اطاعت کند.
