در شرایط کنونی جامعه و با توجه به توسعه ی ارتباطات و تهاجم فرهنگی رسانه ها می توان امر ازدواج را از اهم واجبات به شمار آورد. زیرا متأسفانه لغزشگاههای فراوانی بر سر راه جوانان کشورمان ایجاد گردیده است. به طوری که در این شرایط واقعاً «در جوانی پاک بودن شیوه ی پیغمبری است.»
ازدواج یک امر پسندیده است که مطابق طبیعت، فطرت، شرع، عقل، حافظ بقای نسل، پاکی نسل، سنت رسول اکرم (ص)، امر مقدس، نشاط بخش و نشانه ی خدا است.
ازدواج اقتضای طبیعت انسان است. زوجیت در تمام موجودات عالم (حیوانات، گیاهان، و حتی جمادات) وجود دارد.
سبحان الذی خلق الازدواج کلّها ممّا تنبت الارض و من انفسهم و ممّا لایعلمون.1
منزه است خدایی که تمام موجودات عالم، از جمله گیاهان و انسانها و آنچه را نمی دانند به صورت زوج آفرید.
انسان به طور طبیعی به سوی زوج خود می رود و ازدواج برای رسیدن به کمال است. امام باقر علیه السلام به زنی که می خواست بدون ازدواج به کمال برسد فرمود: این کار را نکن، اگر خودداری از ازدواج، فضیلت و کمالی را در پی داشت فاطمه سلام الله علیها، به درک این فضیلت، شایسته تر از تو بود. 2
کسانی که از ازدواج رویگردانند به دستور خداوند و پیامبر بزرگوار بی توجهی می کنند.
در نگاه اولیه ازدواج «یک مستحبّ موکّد » جلوه می نماید، اما با نگاه دقیق تر درمی یابیم فقهای اسلام در هر پنج بخش احکام خمسه، به مسأله ازدواج پرداخته اند، یعنی ازدواج گاهی واجب، گاهی مستحب، گاهی مباح، گاه مکروه و گاه حرام گردیده است! زیرا ازدواج در شرایط و افراد مختلف حکم متفاوتی پیدا خواهد کرد. چنانچه ازدواج با محارم «حرام» است و در مقابل اگر کسی به دلیل عدم کنترل عریزه ی جنسی به معصیت بیافتد ازدواج بر او «واجب» است. در شرایط کنونی جامعه و با توجه به توسعه ی ارتباطات و تهاجم فرهنگی رسانه ها می توان امر ازدواج را از اهم واجبات به شمار آورد. زیرا متأسفانه لغزشگاههای فراوانی بر سر راه جوانان کشورمان ایجاد گردیده است. به طوری که در این شرایط واقعاً «در جوانی پاک بودن شیوه ی پیغمبری است.»
ازدواج در ذات خود (طبق احکام اولیه) مستحب است و دلیل استحباب آن:
1- دلیل عقلی که حکم می کند بر وجوب بقاء نوع از طریق توالد صحیح که مبتنی بر ازدواج می باشد.
2- اجماع فقهای عظام.
3- آیاتی از قرآن کریم.
4- روایات معصومین علیه السلام که به حدّ تواتر رسیده است.
الف- ازدواج واجب:
بیشتر فقها مواردی را برای وجوب ازدواج بیان نموده اند که عبارتند از:
1- هرگاه ازدواج، متعلق نذر قرار گیرد.
2- هرگاه ازدواج متعلق عهد قرار گیرد.
3- هرگاه ازدواج متعلق قسم قرار گیرد.
4- هرگاه ازدواج، مقدمه ای برای انجام کار واجبی قرار گیرد به طور مثال: حفظ نوع انسان واجب است و ازدواج به عنوان واجب کفایی مقدمه ی حفظ نوع انسان است.
5- هر گاه ترک ازدواج سبب قرار گرفتن در ضرری بشود.
6- هرگاه ترک ازدواج، سبب واقع شدن در زنا یا حرام دیگر گردد.
ب- ازدواج حرام:
1- ازدواج کسی که مرد یا زن بودن او معلوم نیست.
2- هرگاه ازدواج سبب ترک نمودن حقّی از حقوق واجب گردد.
3- هرگاه ازدواج سبب ضرر زدن به همسر گردد و ...
ج- ازدواج مکروه:
1- هرگاه ازدواج سبب شود که انسان گرفتار انجام مکروهی گردد.
2- هرگاه از نظر جسمی آمادگی برای همبستری نداشته باشد.
د- ازدواج مستحب:
هرگاه هیچ کدام از صورت های قبل نباشد ازدواج به عنوان حکم اولی مستحب است و اما اگر تقویت کننده ی عمل به مستحبات در دین باشد، مستحب موکد می شود.
ه- ازدواج مباح
هرگاه ترک ازدواج با انجام آن، مصلحتی یکسان داشته باشند ازدواج مباح نامیده می شود.
1- حفظ دین و پاک زیستن. پیامبر اکرم (ص) می فرمایند: «هر کس ازدواج کند نصف دینش را حفظ می کند.» 3
2- نیکو شدن اخلاق. پیامبر اکرم (ص) می فرمایند: "مردان بدون همسر را زن بدهید؛ زیرا خداوند با ازدواج اخلاق آنان را نیکو می گرداند." 4 همچنین می فرمایند: « به زنان بی همسر شوهر بدهید، زیرا خداوند با ازدواج، اخلاق آنان را نیکو می گرداند.» 5
3- دستیابی به آرامش خاطر. حضرت علی بن حسین علیه السلام می فرماید: و اما حق همسرت آن است که بدانی خداوند عز و جل او را برای تو وسیله ی آرامش و انس قرار داده است. 6
4- ظهور و تبلور مروّت و حس مسئولیت. پیامبر اکرم (ص) می فرماید: «مردان بی همسر را زن بدهید، زیرا خداوند بر احساس مردانگی و حس مسئولیت آنان می افزاید.»7
5- زیاد شدن پاداش اعمال. پیامبر اکرم (ص) می فرماید: «همسردار در حال خواب، در نزد خداوند از انسان بدون همسری که روزها را روزه بگیرد و شب ها را تا صبح عبادت می کند برتر است.»8
6- زیاد شدن روزی.
7- ارضای نیازهای جنسی از راه حلال و مقدس. 8- پدید آمدن افراد صالح و شایسته از نسل او . 9- دستیابی به کانون مقدس خانواده.
1- بی توجهی به خانواده: با مجرد ماندن خانواده تشکیل نمی شود و با عدم تشکیل خانواده به تدریج از ارزش آن کاسته می شود و زمینه ی آسیب های فردی و اجتماعی فراهم خواهد شد یا همان مشکلی که امروزه غرب با آن دست و پنجه نرم می کند.
2- فراهم آمدن زمینه گناه: با مجرد ماندن، زمینه گناه افزایش می یابد.
3- فراهم شدن زمینه شرارت: مجردی به معنای رهایی است و کسی که رها است زمینه شرارت در او بیشتر پدید می آید به همین سبب پیامبر اسلام شرورترین افراد امت خود را مجردان می داند. (شِرارُ امّتی عزّابُها) 9
پی نوشت ها:
1. یس،آیه 36
2. بحارالانوار، ج 100، ص 219
3. وسائل الشیعه، ج 20، ص 16
4. نوادر الراوندی، ص 36
5. مستدرک الوسائل، ج 14، ص 303
6. مستدرک الوسائل، ج 11، ص 160
7. بحارالانوار، ج 100، ص 222
8. مستدرک الوسائل، ج 14، ص 155
9. بحارالانوار، ج 100،ص222
سمیه فیض آبادی
بخش احکام اسلامی تبیان
