به گزارش خبرنگارباشگاه خبرنگاران مشهد آسیاب یکی از کهن‌ترین دستاوردهای صنعتی انسان است که انواع مختلفی دارد و رایج‌ترین آن آسیابی است که با نیروی آب کار می‌کند.
مردمان این خطه نیز به مدد آب قنوات و چشمه‌های موجود آسیابهای متعددی در مناطق مختلف گناباد ساختند که بعضی چون آسیابهای دشت شوراب و چاه فالیز در بیابان و برخی مانند آسیب‌های کاخک، کلات، سنو در مناطق کوهستانی واقع شده‌اند.
تعدادی از این آسیاب‌ها در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و کار بازسازی و مرمت آنها نیزازسال 1385 آغاز شده است.
بقایایمعماری این آسیاب ها در میان دره ای به فاصله کمی از شهر کاخک واقع است
اینسازه هاکه بیشتر در مناطق کوهستانی ساخته می شد با استفاده از شیب های تند و آب سرشارقنات ها غلات اهالی را به نحوی مطلوب به آرد تبدیل می کرده است .
در حال حاضرتعدادی از این آسیاب ها همچون گذشته به فعالیت خود ادامه می دهند آبشار کاخک درکنار بقایای آسیاب ها تنها منبع اصلی انرژی چرخش «چرخ پره» بوده که در کنار مخزناستوانه ای شکل سنگی به نام تنوره قرار داشته است آب پس از ریزش از بالای تنوره بهشدت از محفظه ای باریک خارج شده و به بیرون فوران می کند که در نتیجه چرخ پره را بهگردش می آورد و این چرخ از طریق محوری عمودی به سنگ زیرین آسیاب منتقل می شود .
برراس محور یا تیر قطعه ای آهنی متصل است بنام تنوره که در حفره ایجاد شده در سنگزیرین جای می گیرد و با آن درگیر یم شود به این ترتیبمحور سنگ به گردش درمی آورد وغلات ریخته شده در لای سنگ ها را آرد می کند .
دول محلی است که غلات در آن ذخیره میشود که با استفاده از قطعه ای چوبی به نام دول چوپش ریزش گندم از این محفظه کنترلمی شود که با استفاده از قطعه ای چوبی بنام دول چوپش ریزش گندم از این محفظه کنترلمی شود تبلک وسیله چوبی دیگری است که با لرزش بر روی سنگ باعث ریزش گندم از دول برهمی شود .
در پایان این فعالیت غله آرد شده از طریق رخنه ایجاد شده در کنار محفظهسنگ به داخل فضای گود شده گچ اندود موسوم به پرخو می ریزد و در آنجا انبار می شوداز دیگر قطعات آسیاب ها می توان به پشنه و چوپشنه اشاره کرد که با استفاده ازآنها سرعت چرخش سنگ ها کم یا زیاد می شود.
